Inleiding tot de Schroefdraden

BSP, NPT, BSPP en BSPT zijn standaarden voor pijpschroefdraden (pipe threads) die worden gebruikt in hydraulische systemen, leidingen en fittingen. Deze standaarden zijn ontstaan uit verschillende regionale normen: NPT is voornamelijk Amerikaans (National Pipe Thread), terwijl BSP (British Standard Pipe) Brits/Europees is. BSP wordt vaak onderverdeeld in BSPP (parallel) en BSPT (tapered). De verschillen zitten vooral in de draadhoek, de tapsheid (taper), het aantal draden per inch (TPI of threads per inch), de afdichtingsmethode en de compatibiliteit. Deze verschillen maken ze niet altijd uitwisselbaar, wat kan leiden tot lekkages of beschadigingen als ze verkeerd worden gemengd.

Wat is NPT?

NPT staat voor National Pipe Thread (of soms National Pipe Taper). Dit is een Amerikaanse standaard (ANSI/ASME B1.20.1) die voornamelijk wordt gebruikt in Noord-Amerika. - Het is een tapered (conische) draad, wat betekent dat de diameter geleidelijk afneemt over de lengte van de draad.
- De draadhoek is 60 graden.
- De taper is 1:16 (1 graad 47 minuten hoek).
- Afdichting gebeurt door interferentie: de draden 'klemmen' zich vast in elkaar, vaak met een afdichtingsmiddel zoals teflontape of pasta om lekkages te voorkomen.
- NPT is niet compatibel met BSP-draden vanwege verschillen in hoek en soms in pitch (aantal draden per inch).

Er bestaat ook NPS (National Pipe Straight), wat parallel is, maar NPT verwijst meestal naar de tapered versie.

Wat is BSP?

BSP staat voor British Standard Pipe (BS EN 10226 of ISO 228). Dit is een Britse standaard die wereldwijd wordt gebruikt, vooral in Europa, Azië en Australië. BSP is een overkoepelende term en omvat twee varianten: BSPP en BSPT. Het verschil met NPT zit hem in de draadhoek (55 graden in plaats van 60) en soms in de pitch.

Wat is BSPP?

BSPP staat voor British Standard Pipe Parallel (ook wel G-thread genoemd). Dit is een parallelle (rechte) draad: de diameter blijft constant over de hele lengte.
- Draadhoek: 55 graden.
- Afdichting gebeurt niet door de draden zelf, maar met een externe afdichting zoals een washer, O-ring of bonded seal (een ring met rubberlaag).
- BSPP wordt vaak gebruikt in toepassingen waar herhaalde montage/demontage nodig is, omdat het minder schade veroorzaakt aan de draden.
- Het is compatibel met BSPT-males in sommige gevallen, maar niet met NPT.

Wat is BSPT?

BSPT staat voor British Standard Pipe Tapered (ook wel R-thread genoemd). - Dit is een tapered draad, vergelijkbaar met NPT.
- Draadhoek: 55 graden.
- Taper: 1:16, hetzelfde als NPT.
- Afdichting: Door interferentie van de draden, net als NPT, vaak met afdichtingsmiddel.
- BSPT lijkt op NPT, maar door de verschillende draadhoek (55° vs 60°) en soms afwijkende pitch zijn ze niet uitwisselbaar. Een NPT-male kan soms in een BSPT-female passen, maar dit is niet aanbevolen vanwege lekkagerisico's.

Belangrijkste Verschillen

De verschillen zijn cruciaal voor compatibiliteit en veiligheid. Hier een overzicht in tabelvorm voor veelvoorkomende nominale maten (bijv. 1/8" tot 1"). Let op: de nominale maat verwijst naar de binnendiameter van de pijp, niet de draaddiameter.

Draadhoek en Vorm: De 60° hoek van NPT maakt de draden 'scherper' dan de 55° van BSP, wat de afdichting en sterkte beïnvloedt. BSP-draden hebben afgeronde toppen en dalen (Whitworth-vorm), terwijl NPT vlakke toppen heeft. Pitch Verschillen: Zoals in de tabel, wijkt de pitch af in kleinere maten (bijv. 1/8": 27 vs 28 TPI), wat ze incompatibel maakt. In grotere maten (vanaf 1/2") is de pitch vaak gelijk, maar de hoek blijft een probleem. Afdichtingsmethode: Tapered draden (NPT, BSPT) vertrouwen op de conische vorm voor een drukvaste verbinding, maar vereisen extra afdichting tegen lekkage. Parallelle draden (BSPP) zijn makkelijker te monteren en demonteren zonder schade. Regionale Gebruik: NPT domineert in Noord-Amerika, BSP in de rest van de wereld. Dit leidt tot problemen in internationale projecten. Identificatie: BSPP is makkelijk te herkennen aan de rechte draden. Voor tapered: meet de hoek of gebruik een draadmal. BSPT heeft vaak een 'R' markering, BSPP een 'G'. Risico's bij Menging: Een NPT-male in een BSPT-female kan passen door dezelfde taper, maar de hoekverschil veroorzaakt slechte afdichting en mogelijke breuk. Gebruik altijd adapters als conversie nodig is.

Praktische Tips

Meting: Gebruik een caliper om de buitendiameter te meten en tel het aantal draden per inch met een draadteller. Voor de normen raadpleeg altijd de exacte specificaties (bijv. ISO 7 voor BSPT, ISO 228 voor BSPP).
Alternatieven: Voor moderne toepassingen worden soms metrische draden (zoals DIN) gebruikt om verwarring te vermijden.